Κάτω Συνοικία
Χωριό που βρίσκεται 65 χλμ. δυτικά της Κορίνθου και 25 χλμ.
νότια του Ξυλοκάστρου, σε υψόμετρο 850 μέτρων, στις πλαγιές
του όρους Κυλλήνη (Ζήρια), μέσα σε πλούσια βλάστηση και νερά.
Ανήκει στο Δήμο Ξυλοκάστρου. Αποτελεί ιστορική συνέχεια του
αρχαίου Μύσαιου της Πελλήνης, όπου γίνονταν ιδιαίτερες
λατρείες στη Δήμητρα, τη θεά των σιτηρών και της κυοφορίας της
γης. Κοντά στην πηγή Τραγανιστή σώζεται τείχος από λείες
πέτρες αρχαίου πολυγωνικού οικοδομήματος. Ίχνη του χωριού
υπάρχουν πριν το 1.000 μ.Χ., ενώ γνώρισε ιδιαίτερη ακμή μετά
την πτώση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Στα χρόνια της
Τουρκοκρατίας έλαβε μέρος σε όλα τα επαναστατικά κινήματα.
Κατά τη διάρκεια των Ορλοφικών το χωριό υπέστη σημαντικές
καταστροφές. Μεγάλος άρχοντας του χωριού ήταν ο Δημήτριος
Τουρναβίτης, ο οποίος διακρινόταν για τα χριστιανικά του
αισθήματα. Διάδοχός του ήταν ο Ανδρέας Νοταράς, αδελφός του
Αγίου Μακαρίου. Αυτός ανοικοδόμησε ένα μεγάλο πύργο, ενώ ο
αδελφός του ανακαίνισε το ναό του Αγίου Δημητρίου που είχε
κτιστεί στα 1967 και σώζεται μέχρι σήμερα. Η παράδοση αναφέρει
τα εξής: Όταν τα δύο αδέλφια, Ανδρίκος και Μακάριος, χώρισαν
την περιουσία τους, ο Μακάριος κράτησε τα χρεόγραφα και αφού
κάλεσε τους χρεοφειλέτες του, τα έκαψε στην ιστορική βελανιδιά
έξω από την εκκλησία. Μετά από αυτό ακολούθησε το μοναχικό
βίο. Σήμερα, οι 300 περίπου κάτοικοι του χωριού, εξακολουθούν
να ασχολούνται με τη γεωργία. Τα προϊόντα τους είναι η
κορινθιακή σταφίδα, το λάδι και το κρασί.
Βρίσκονται σε απόσταση 25km περίπου από το Ξυλόκαστρο σε
υψόμετρο 900m περίπου, με πολύ καλή θέα στον Κορινθιακό αλλά
και στη Ζήρεια. Η επικρατέστερη εκδοχή για την ονομασία
Τρίκαλα είναι τα τρία καλά: 1. Καθαρός αέρας, καλό κλίμα με
μηδέν υγρασία, 2. πολλά αμπέλια που βγάζουν πολύ καλό κρασί,
3. άφθονα πηγαία νερά με ξεχωριστή γεύση και γλυκύτητα. Στο
κέντρο του χωριού υπάρχει παραδοσιακή πέτρινη πλατεία που
σκιάζεται ολόκληρη το καλοκαίρι από δύο αιωνόβια πλατάνια.
Εκεί θα βρείτε επίσης τρεις παραδοσιακές ταβέρνες με τοπικές
γεύσεις (και όχι μόνο) καθώς και άφθονο ντόπιο κρασί.
Είναι η παλαιότερη συνοικία των Τρικάλων και αποτελεί ιστορική
συνέχεια του αρχαίου Πύσαιου της Πελλήνης. Ο περίφημος
Παυσανίας, στο τέλος του βιβλίου του "Αχαϊκά" και μετά την
περιγραφή της Πελλήνης, αναφέρεται και στην κώμη Μύσαιον: "Σ'
απόσταση εξήντα περίπου σταδίων από την Πελλήνη βρίσκεται το
Μύσαιον, ιερό της Μυσίας Δήμητρας, ιδρυμένο από κάποιον Αργείο
Μύσιο, που, κατά τους Αργείους είχε κι αυτός δεχθεί στο σπίτι
του τη θεά Δήμητρα. Μέσα στο Μύσαιο υπάρχει άλσος με ενός
είδους δένδρα και άφθονο πηγαίο νερό. Εδώ τελούν επταήμερη
γιορτή προς τιμήν της Δήμητρας κ.λ.π. Συνεχίζει "Σε πολύ μικρή
απόσταση από το Μύσαιο υπάρχει ιερό του Ασκληπιού ονομαζόμενο
Κύρος, όπου προσέρχονται άνθρωποι και γιατρεύονται από το θεό.
Και εδώ υπάρχουν πηγές με άφθονο νερό και κοντά στη μεγαλύτερη
πηγή είναι στημένο το άγαλμα του Ασκληπιού".
Το τοπονύμιο Μύσαιον με την πάροδο του χρόνου εξελίχθηκε σε
Νύσαιον ή Νύσαικον μέχρι τον περασμένο αιώνα και Νύσακας μέχρι
σήμερα.
Το Ασκληπιείο "Κύρος" ήταν από τα αρχαιότερα (5ος π.χ.αι.) και
μεγαλύτερα ιερά του Ασκληπιού, μέσα στις εκατοντάδες των
Ασκληπιείων της αρχαίας Ελλάδας. Η λέξη "Κύρος" έχει την
έννοια της ισχύος, του δυναμώματος, κάτι σαν τα σημερινά
σανατόρια ή αναρρωτήρια. Αυτού του είδους τα Ασκληπιεία
περιελάμβαναν περισσότερα του ενός κτίρια, όπως το ναό, το
ιερό, το άβατο, όπου το κατακλιντήριο ή εγκοιμητήριο, ξενώνες,
λουτρά, γυμναστήριο κ.λ.π.